🌩️ Mapa Polski Pasy Rzeźby Terenu

Tereny pasa pobrzeży położone są nad Morzem Bałtyckim. Głównymi częściami są: Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Koszalińskie i Pobrzeże Gdańskie. Pas pobrzeży składa się jednak z wielu mniejszych, ale szczególnych elementów takich jak Żuławy Wiślane, Nizina Staropruska czy Mierzeja Helska. Pas został ukształtowany jako ostatni z regionów Polski. Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów) Regiony fizycznogeograficzne Polski VI Pas pobrzeży W obrębie pasa wyróżniamy trzy główne pobrzeża: Szczecińskie, Koszalińskie i Gdańskie. Jednak w obrębie Pobrzeża Gdańskiego dodatkowo możemy wskazać cały szereg innych, małych, ale istotnych jednostek takich jak: Mierzeja Helska, Mierzeja Wiślana czy Równina Warmińska oraz Żuławy Wiślane. Uzupełnieniem jednostek pasa jest nieleżąca bezpośrednio nad morzem Nizina Staropruska. Szczegółowa mapa pasa pobrzeży (kliknij, aby powiększyć) Źródło: Pas pobrzeży jest niewielki, liczy zaledwie 20 tys. km2 czyli około 6,5% obszaru Polski, a pod względem powierzchni wyprzedza tylko pas kotlin. Obejmuje nadmorski teren trzech województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Pas pobrzeży jest najniżej położonym obszarem Polski, obejmuje linię brzegową leżącą na poziomie morza lub tuż powyżej, ale też obszary niewielkich depresji. Południową granicę pasa stanowi zbiorowisko wysoczyzn pasa pojezierzy. 1. Powstanie i budowa geologiczna pasa pobrzeży Budowa geologiczna pasa pobrzeży odgrywa niewielkie znaczenie w kontekście funkcjonalno-krajobrazowym i nie różni się w istotny sposób od budowy pasa pojezierzy i pasa nizin. Zasadniczy podział między części podłoża skalnego – platformę zachodnioeuropejską i platformę wschodnioeuropejską przebiega nieopodal Koszalina (Pobrzeże Koszalińskie). Budowa geologiczna nie wpłynęła też w istotny sposób na zaopatrzenie pasa pobrzeży w wartościowe surowce mineralne, których praktycznie tutaj nie ma. Jedyne istotne zasoby dotyczą ropy naftowej w sąsiedztwie Kamienia Pomorskiego (Pobrzeże Szczecińskie) oraz na dnie Bałtyku, a ponadto w rejonie Zatoki Puckiej znajdują się złoża soli kamiennej, ale nie mają one wielkiego znaczenia. Zdecydowanie bardziej istotne od budowy geologicznej, były procesy egzogeniczne wpływające na ukształtowanie pasa. Podobnie jak pojezierza, także pobrzeża znalazły się pod wpływem (prawdopodobnie) wszystkich zlodowaceń, które wystąpiły na terenie Polski. Z tego powodu w warstwie powierzchniowej znajdują się osady polodowcowe o miąższości 50-100 metrów (za wyjątkiem Żuław Wiślanych i linii brzegowej). W terenie można dostrzec także liczne formy rzeźby młodoglacjalnej, a krajobraz tego w gruncie rzeczy niewielkiego obszaru jest względnie zróżnicowany. Na większości obszaru pasa, deniwelacje są jednak niewielkie, a rzeźba względnie spokojna, równinna, stopniowo narastająca ku pojezierzom. Przykładem urozmaicenia krajobrazu pobrzeży jest Pradolina Redy-Łeby na Pobrzeżu Gdańskim i Pobrzeżu Koszalińskim Źródło: Geologicznie, wierzchnia warstwa pasa pobrzeży jest najmłodszym (całościowym) elementem naturalnym ukształtowania powierzchni Polski. Najmłodsze elementy pasa pochodzą już z holocenu, z okresu po ustąpieniu lądolodu. Linia brzegowa związana jest z formowaniem Morza Bałtyckiego, a jej aktualny przebieg (wciąż ulegający zmianom) sięga nie dalej niż 4000 lat Jeszcze młodsze są Żuławy Wiślane, powstałe na skutek akumulacyjnej działalności Wisły (patrz niżej). Pod względem wysokościowym, pobrzeże jest najniższym pasem rzeźby terenu, który kończy się wraz z pojawieniem się wysokich wysoczyzn morenowych. Za geograficzną granicę pasa pobrzeży przyjęto 50 m ale ma ona charakter umowny. Tak wyznaczone pobrzeża różnią się zasięgiem. Np. Pobrzeże Szczecińskie obejmuje obszary odległe nawet o 100 km od brzegu, na Pobrzeżu Koszalińskim jest to około 30 km, podczas gdy w niektórych miejscach Pobrzeża Gdańskiego, obszar ten zawęża się do zaledwie kilku kilometrów (tak, że samo miasto Gdańsk leży równocześnie w pasie pojezierzy i pasie pobrzeży). Jednocześnie częścią pobrzeży jest też Nizina Staropruska, mimo iż nie leży nad morzem (w części polskiej), ponieważ jej większy fragment znajduje się w rosyjskim Obwodzie Kaliningradzkim. Jest to też kraina niemal całkowicie pozbawiona jezior (podobnie jak pas pobrzeży – za wyjątkiem jezior przybrzeżnych i deltowych) i mająca odpowiednio mniej niż pojezierza form polodowcowych, stąd jej zaklasyfikowanie do tego pasa. Faktycznie jednak to tutaj znajduje się najwyższy punkt pasa pobrzeży – Góra Zamkowa (216 m Poszczególne elementy pasa pobrzeży różnią się od siebie. Pobrzeże Szczecińskie obejmuje płaskie i faliste moreny denne, Pobrzeże Koszalińskie z kolei jest zdecydowanie bardziej pofałdowane. Tutaj znajduje się faktycznie najwyższy punkt pobrzeży (pomijając Nizinę Staropruską która nie jest w Polsce pobrzeżem) czyli Rowokół. Pobrzeże Gdańskie odznacza się najbardziej ostrą granicą pobrzeża-pojezierza. Z kolei Żuławy Wiślane są niemal całkowicie płaskie i mają zupełnie inną genezę niż reszta pasa. Morena Czołowa, której częścią jest Rowokół – widziana od strony Jeziora Gardno Źródło: 2. Wybrzeże polskiego Bałtyku Polska linia brzegowa ciągnie się na 770 km, co jest wartością w gruncie rzeczy niewielką i świadczy o słabym rozwinięciu linii brzegowej. Przebiegająca już na powierzchni wód morskich granica morza terytorialnego liczy niewiele mniej, bo 440 kilometrów. Każda z części polskiego wybrzeża ma nieco inną charakterystykę. Część zachodnia – Pobrzeże Szczecińskie ma najbardziej urozmaiconą linię brzegową. Charakteryzuje się ona obecnością wysp i półwyspów. Szczególnie istotne są wyspy Uznam i Wolin. Większa – Uznam, znajduje się w większości po stronie niemieckiej. Największa wyspą Bałtyku polskiego wybrzeżu pozostaje więc Wolin. Obie wyspy oddzielają Zalew Szczeciński od Morza Bałtyckiego. W ten sposób Zalew Szczeciński jest de facto laguną przybrzeżną. Mapa wyspy Wolin z fragmentem wyspy Uznam Źródło: Oprócz wyspy Wolin, innym elementem krajobrazu Pobrzeża Szczecińskiego zasługującego na szczególną uwagę jest delta wsteczna Świny. Jest to nietypowa delta rzeki – narastająca w kierunku przeciwnym do spływu wód rzecznych na skutek akumulacji wód rzecznych po cofkach. Takie zjawisko na świecie nie należy do częstych. Delta wsteczna Świny Źródło: Środkowa część polskiego wybrzeża, czyli Pobrzeże Koszalińskie, cechuje się względnie łagodną i wyrównaną linią brzegową. Głównym urozmaiceniem tego fragmentu są liczne jeziora przybrzeżne, powstałe na skutek odcięcia otwartych wcześniej zatok przez piaszczyste mierzeje. Jezioro Jamno jest jednym z wielu jezior przybrzeżnych Pobrzeża Koszalińskiego Źródło: Urozmaicenie linii brzegowej ponownie wzrasta na Pobrzeżu Gdańskim. Jego charakterystycznym elementem są otwarte zatoki (Pucka, Gdańska), częściowo ograniczone kosami czyli piaszczystymi wałami. Najważniejszymi z nich są Mierzeja Helska oraz Mierzeja Wiślana, w wyniku obecności których powstały odpowiednio: Zatoka Pucka i Zalew Wiślany. Półwysep Helski (Mierzeja Helska) to najbardziej charakterystyczny element Pobrzeża Gdańskiego Źródło: Pobrzeże Gdańskie nierozłącznie związane jest z królową polskich rzek czyli Wisłą, która ma tutaj swoje deltowe ujście. Rzeka utworzyła tutaj rozległy obszar aluwialny – Żuławy Wiślane. Nie wszyscy wiedzą, że dzisiejsze ujście Wisły nie jest naturalne i powstało na skutek przekopu wykonanego w 1895 r. w sąsiedztwie Mikoszewa. To działanie pozwoliło uchronić Żuławy przed powtarzającymi się katastrofalnymi powodziami. Pozostałością po dawnym korycie jest Martwa Wisła, a na skutek inwestycji powstała Wyspa Sobieszewska. Obecne ujście Wisły w sąsiedztwie Mikoszewa Źródło: Przypomnij sobie typy wybrzeży i formy rzeźbotwórczej działalności morza (kliknij, aby przejść) Najbardziej istotnymi typami wybrzeży, które możemy zaobserwować nad polską częścią Bałtyku jest wybrzeże typu niskiego (akumulacyjne) – mierzejowo-zalewowe oraz wybrzeże typu wysokiego (abrazyjne) – klifowe. Przeważającą część polskiego wybrzeża (około 80%) stanowi wybrzeże niskie (mierzejowo-zalewowe). Ma ono charakter akumulacyjny – powstałe z materiału osadzanego przez wody morskie, często z wcześniej wyerodowanego nadmorskiego wzniesienia (w tym klifu). Jego głównymi cechami charakterystycznymi są: Obecność szerokich nawet na kilkadziesiąt metrów, piaszczystych plaż (zbudowanych głównie z białego kwarcu, który nadaje im charakterystyczną, jasną barwę). Obecność kos, w tym mierzei oraz zatok, zalewów i jezior przybrzeżnych. Obecność nadmorskich pól wydmowych, powstałych na skutek akumulacji eolicznej. Jedne z najpiękniejszych plaż Bałtyku mieszczą się we wschodniej części Pobrzeża Koszalińskiego zwanej Wybrzeżem Słowińskim, np. w Dębkach Źródło Charakterystyczne elementy polskiego wybrzeża niskiego czyli mierzeje, zalewy i jeziora przybrzeżne powstają w toku kształtowania kosy (odcinającej zatokę morską) za sprawą fal i prądów przybrzeżnych na płytkich morzach. Przenoszą i akumulują one materiał (głównie piasek) z zachodnich ku wschodnim wybrzeżom Bałtyku. Oprócz Polski, wybrzeże jest charakterystyczne dla rosyjskiego Obwodu Kaliningradzkiego. Schemat powstawania mierzei i jeziora przybrzeżnego Źródło: Rzadziej w Polsce spotkać można wybrzeże typu wysokiego – klifowe, zwane również wybrzeżem abrazyjnym od nazwy procesu (abrazji), w wyniku którego zostało utworzone. Powstaje ono na skutek erozyjnej działalności morza, które pochłania kolejne fragmenty nabrzeża, docierając aż do nadmorskich wysoczyzn morenowych (zbudowanych z podatnej na niszczenie gliny), które następnie również ulegają erozji. W ten sposób powstają nadmorskie urwiska (klify, falezy), u podnóży których zalegają zniszczone przez morskie fale skały. Z czasem, na skutek ruchów masowych i podcięcia przez morskie fale ich podstawy, zapadają się one, a brzeg coraz bardziej się cofa. Przebieg abrazji – schemat Źródło: Opracowanie własne – Maksymilian Radwański. Przebieg abrazji – filmik Źródło: Skutki abrazji mogą być poważne i prowadzić do cofnięcia się brzegu nawet o wiele kilometrów. Najbardziej znanym polskim przykładem jest nadmorska miejscowość Trzęsacz, gdzie brzeg cofnął się o 2 kilometry w ciągu 600 lat. Brzeg w Trzęsaczu w 1870 i 2008 r. Źródło: oraz Głównymi cechami wybrzeża klifowego w Polsce są więc: Strome urwisko skalne tuż przy linii brzegowej. Obecność zniszczonych skał u podnóża klifu. Obserwowalne w perspektywie wieloletniej cofanie się brzegu. Najbardziej znanym klifem w Polsce jest Klif Orłowski w Gdyni Źródło: Zbiory własne. 3. Środowisko pasa pobrzeży Pas pobrzeży różni się nieznacznie klimatycznie od pozostałego obszaru Polski, co zawdzięcza nadmorskiemu położeniu. Przeciętna amplituda temperatur jest mniejsza (należy do najniższych w Polsce), a opady wyższe niż przeciętne (sięgają 800 mm). Szczególnie daje się zaobserwować bardziej łagodne zimy, jednocześnie średnie temperatury najcieplejszego miesiąca (lipiec) są nieco niższe niż w głębi lądu. Jednocześnie łatwo można zaobserwować, typowy dla Polski wzrost kontynentalizmu klimatu w kierunku wschodnim. Klimatogramy pasa pobrzeży (kliknij, aby powiększyć) Źródło: Ważnym i charakterystycznym elementem typowym tylko dla pasa pobrzeży jest obecność nadmorskiej bryzy, czyli wiatru okresowo-zmiennego o dobowym rytmie zmiany kierunku wiania (za dnia od morza ku lądowi, nocą odwrotnie), będącego wynikiem różnicy w tempie nagrzewania się lądu i morza. Aby przypomnieć sobie więcej o bryzie i innych wiatrach – kliknij tutaj Pewną nietypowością cechują się także wody powierzchniowe obszaru. Ponieważ po szczytach wysoczyzn morenowych przebiegają granice działów wodnych, przez pas pobrzeży przepływa duża liczba małych rzek – zwanych rzekami przymorza. Nie łączą się one z większymi ciekami (czasem jedynie wykorzystują niewielkie dopływy) i płyną bezpośrednio do Bałtyku. Należą do nich Łeba, Parsęta czy Słupia. Ponadto w obrębie pasa znajdują się odcinki ujściowe największych polskich rzek – Wisły i Odry. Wartko płynące rzeki przymorza, w obrębie pasa pobrzeży płyną nieco wolniej Źródło: Mimo, iż obszar pasa pobrzeży nie należy do szczególnie jeziornych, to właśnie wody stojące są dość interesującym elementem jego krajobrazu. Wzdłuż linii brzegowej Pobrzeża Koszalińskiego powstała seria jezior przybrzeżnych, z których niektóre należą do największych naturalnych zbiorników w Polsce. Jezioro Łebsko jest trzecim największym polskim jeziorem, a Gardno i Jamno odpowiednio ósmym i dziewiątym. Szczególnie interesujące są okolice Wybrzeża Słowińskiego, gdzie w sąsiedztwie jezior Łebsko i Gardno znajdują się wydmy ruchome. Większość wydm jest chociaż częściowo unieruchomiona przez porastającą je roślinność, tymczasem te w okolicach Łeby – przemieszczają się na skutek działalności wiatru. Tworzy to malowniczy krajobraz wysokich na kilkadziesiąt metrów piaszczystych wzniesień (najwyższa z wydm – Wydma Łącka ma obecnie wysokość około 30 m W celu ochrony tego wyjątkowego krajobrazu utworzono tutaj Słowiński Park Narodowy. Ruchome wydmy w Słowińskim PN są osobliwością na skalę światową Źródło: Inny obszar uznany za szczególnie wartościowy znajduje się na Wyspie Wolin. W celu ochrony nietypowego połączenia krajobrazu moren polodowcowych z zalewem morskim i najwyższymi w kraju, wciąż abrazyjnie niszczonymi klifami, utworzono tam Woliński Park Narodowy. Największe zainteresowanie turystów wzbudza jednak położone tam Jezioro Turkusowe – sztuczny zbiornik powstały poprzez zalanie (wodami podziemnymi) dawnego wyrobiska skał kredy. To właśnie białym utworom dna, jezioro zawdzięcza swój niezwykły kolor. Jezioro Turkusowe na Wyspie Wolin Źródło: Innym interesującym zbiornikiem jest Jezioro Miedwie, które będąc jeziorem rynnowym, osiągnęło dość duże (jak na ten typ jeziora) rozmiary i pod względem powierzchni zajmuje piąte miejsce w Polsce. Jeszcze ciekawsze są dwa duże jeziora deltowe – Druzno (w delcie Wisły) oraz Dąbie (w delcie Odry). Zbiorniki te powstały na skutek rozlewania się wód rzecznych w odcinku ujściowym i następnie ich odcięcia przez nanoszenie osady. Jezioro Dąbie jest czwartym największym zbiornikiem naturalnym w Polsce. 4. Żuławy Wiślane – szczególny region Szczególnym elementem pasa pobrzeży są Żuławy Wiślane. Są one najmłodszym (tej wielkości) obszarem krajobrazowym (naturalnym) Polski. Żuławy powstały około 6 tys. – 1 tys. lat temu. W przeszłości teren Żuław był morską zatoką, sięgającą nawet na południe od osi Tczew-Malbork. Etapy powstawania Żuław Wiślanych Źródło: Etapami formujący się dzisiejszy kształt koryta Wisły, związany był z nanoszeniem przez rzekę osadów aluwialnych i nadbudowywania terenu w wyniku ich akumulacji na dnie płytkiej morskiej zatoki. Stopniowo – w okresie około 5 tysięcy lat, doprowadziło to do powstania niemal całkowicie płaskiego terenu o powierzchni około 1,7 tys. km2. Żuławy Wiślane są niemal idealnie płaskim terenem – sprawiają wrażenie, jak utworzone na skutek działalności dużego walca Źródło: Geneza powstania Żuław przyczyniła się do względnie niskich (sięgających do około 10 m wysokości tego terenu. Tereny do 5 m to około 50% powierzchni Żuław. Ponadto szacuje się, że około 30% Żuław mogą stanowić depresje – w tym najniżej położony punkt w Polsce – w okolicach Marzęcina (-2,07 m Również sposób powstania Żuław – utworzonych przez osady z Wisły, przyczynił się do wykształcenia tutaj największego w Polsce obszaru bardzo żyznych gleb – madów rzeczych. Mimo tego, teren ten przez lata nie był wykorzystywany rolniczo, ze względu na ciągle zalewanie go bądź to przez Wisłę – bądź przez wody morskie. Dopiero poczynione w średniowieczu inwestycje w sieć kanałów melioracyjnych i grobli przeciwpowodziowych (wykonane przez zmagających się z podobnymi problemami Holendrów), umożliwiły przekształcenie tego terenu w jeden z najważniejszych obszarów rolniczych Polski. Doskonałe gleby oraz względnie dobre warunki klimatyczne i korzystne ukształtowanie terenu, pozwalają na uprawę wymagających roślin, takich jak buraki cukrowe czy pszenica. Zamek Krzyżacki w Malborku nad Nogatem – odnogą odcinka ujściowego Wisły Teren rolniczy Żuław nie jest zbyt intensywnie zasiedlony. Dużą rolę w jego zagospodarowaniu odegrali Krzyżacy, po których pamiątką jest dawna stolica ich państwa – Malbork, z największym na świecie Zamkiem ceglanym (wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO). Pruszcz Gdański, Malbork, Tczew oraz Elbląg i częściowo Gdańsk, stanowią jednak miejscowości graniczne Żuław. W ich centralnej części nie ma zbyt wielu mieszkańców. Największym ośrodkiem jest Nowy Dwór Gdański, liczący zaledwie 10 tys. mieszkańców. 5. Działalność antropogeniczna w pasie pobrzeży Pas pobrzeży jest jednym z najsłabiej zaludnionych, a większe miejscowości otoczone są przez obszary prawie niezamieszkałe. Szczególnie interesującym zjawiskiem jest sezonowość zaludnienia pasa, gdzie zwykle małe nadmorskie miejscowości latem zamieniają się w mini-metropolie, pełne turystów, zimą zaś – niemal zupełnie wymierają. Wśród większych miast regionu należy wymienić: Na Pobrzeżu Szczecińskim: Szczecin, Stargard Szczeciński, Police, Kołobrzeg, Świnoujście. Na Pobrzeżu Koszalińskim: Koszalin, Słupsk i Lębork. Na Pobrzeżu Gdańskim: Wejherowo, Gdynię, Sopot, Gdańsk Na Żuławach Wiślanych: Pruszcz Gdański, Malbork i Elbląg oraz Tczew (częściowo). Na granicy Pojezierza Pomorskiego i Żuław Wiślanych leży Tczew. Z kolei żadnych dużych miejscowości nie znajdziemy na Nizinie Staropruskiej. Położony nad Wisłą Tczew łączy elementy krajobrazu Żuław (wschodnia część miasta) i Pojezierza Pomorskiego (zachodnia część miasta) Źródło: Centrami życia gospodarczego pasa pobrzeży są większe miasta – Gdańsk, Gdynia, Słupsk, Koszalin, Szczecin czy Elbląg. Obszary poza dużymi miastami wykorzystuje się rolniczo. Szczególnie Żuławy Wiślane, które stały się jednym z najważniejszych polskich obszarów produkcji buraka cukrowego i przyczyniły się do utworzenia na wschodnim Pomorzu całej sieci cukrowni, z których jednak wiele w ostatnich dekadach upadło. Istotna w obrębie pasa jest także produkcja warzyw i owoców. Przetwórstwo produktów rolnych z Żuław, buraka cukrowego, odgrywa istotne znaczenie gospodarcze – np. cukrownia w Malborku Źródło: Oprócz rolnictwa, nadmorskie położenie w oczywisty sposób wiąże ten teren z gospodarką morską. Wielu mieszkańców pobrzeży, zwłaszcza małych miejscowości nadmorskich, trudni się rybołówstwem. Aktywność ta znana jest mieszkańcom Pomorza od samego początku zaludniania tych ziem. Wielu mieszkańców pasa pobrzeży, zwłaszcza w okolicach Zatoki Gdańskiej, zajmuje się także zbieractwem bursztynu. Do dawnej nazwy tego „kamienia” nawiązuje nazwa nadmorskiej miejscowości Jantar. Z rybołówstwem związana jest nawet nazwa niektórych miejscowości – np. Kątów Rybackich Źródło: Szczególnie istotną rolę w aktywności gospodarczej odgrywają jednak porty morskie. Gdańsk, Gdynia czy Szczecin to zagłębia przemysłu stoczniowego, a także transportu morskiego. Największy w Polsce port morski, jak również największy w Polsce terminal kontenerowy mieści się w Gdańsku. DCT Gdańsk (Deepwater Container Terminal) Źródło: Gdańsk jako największe miasto regionu Pobrzeży odgrywa także ponadprzeciętną rolę polityczna i historyczną o randze co najmniej Europejskiej. W Gdańsku mieści się Westerplatte, symboliczne (choć wcale nie faktyczne) miejsce rozpoczęcia II Wojny Światowej oraz muzeum tego konfliktu. Miasto jest także nierozłącznie związane z tradycją kupiecką, będąc w przeszłości najważniejszym portem handlowym I Rzeczpospolitej (eksport zboża). Jednocześnie Gdańsk ma bardzo bogatą historię najnowszą. To miejsce narodzin największego ruchu społecznego w Europie – Solidarności. W celu upamiętnienia ważnych wydarzeń politycznych w Polsce – w Gdańsku utworzono Europejskie Centrum Solidarności Źródło: Dla przeciętnego mieszkańca Polski pas pobrzeży będzie się jednak przede wszystkim kojarzył z nadmorskim wypoczynkiem (co jest oczywiście skojarzeniem jak najbardziej prawidłowym). W pasie brzegowym znajdują się dziesiątki mniejszych i większych miejscowości turystycznych. Sięgająca milionów liczba turystów to zasługa pięknych plaż, urokliwego krajobrazu oraz możliwości zjedzenia Bałtyckich ryb. Najbardziej znanymi miejscowościami turystycznymi są: Międzyzdroje, Mielno, Darłowo, Ustka, Łeba, Władysławowo, Hel, Sopot i Krynica Morska. Wiele z miejscowości wykształciło bogatą ofertę rozrywkową dla odwiedzających ich turystów. Prym w tym wiedzie oczywiście Sopot, relatywnie niewielkie miasto, które bywa nazywane „letnią stolicą Polski” i powszechnie uznawane jest za jedno z najbardziej imprezowych miast Polski. W Sopocie znajduje się też najdłuższe w Polsce molo. Molo w Sopocie przyciąga każdego roku miliony turystów z Polski i zagranicy Źródło:

Czym jest Numeryczny Model Terenu? Zgodnie z definicją (podaną przez Geoportal.gov.pl) Numeryczny Model Terenu (NMT) jest dyskretną (punktową) reprezentacją wysokości terenu wraz z algorytmem interpolacyjnym umożliwiającym obliczenie wysokości w dowolnym punkcie obszaru, dla którego model został zbudowany.

W skrócie Zyskaj dostęp do setek lekcji przygotowanych przez ekspertów! Wszystkie lekcje, fiszki, quizy, filmy i animacje są dostępne po zakupieniu subskrypcji. W tej lekcji: co wpłynęło na ukształtowanie powierzchni Polski?cechy ukształtowania powierzchni Polskipasy rzeźby terenu – opis, mapy 7-dniowy dostęp Wypróbuj bezpłatnie portal Dostęp do 9 przedmiotów 7 dni zupełnie za darmo! Tylko dla nowych użytkowników Bez podawania danych karty lub Kup dostęp do Miesięczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Płatność co miesiąc Zrezygnuj kiedy chcesz! 19,90Płatne co miesiąc Zrezygnuj w dowolnym momencie Kontynuuj RABAT 15% Roczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Korzystny rabat Jednorazowa płatność Korzystasz bez ograniczeń przez cały rok! 84,15 7,01 zł / miesiąc Jednorazowa płatność Kontynuuj lub kup dostęp przedmiotowy Dostęp do 1 przedmiotu na rok Nie lubisz kupować kota w worku? Sprawdź, jak wyglądają lekcje na Dla Ucznia Sprawdź się Filmy do tego tematu Materiały dodatkowe plejstocen epoka czwartorzędu (najmłodszego okresu w dziejach Ziemi) trwająca od 2,6 mln do około 12 tys. lat temu. W trakcie jej trwania następowały okresy ochłodzenia klimatu, co sprzyjało powstawaniu lądolodów (następowały zlodowacenia).mierzeja piaszczysty wał przybrzeżny oddzielający całkowicie lub częściowo zatokę od otwartego morza; powstaje na płaskich wybrzeżach przez nagromadzenie piasku przyniesionego przez fale i prądy piaszczyste wzniesienie (do kilkuset m wysokości) usypane przez wiatr; wydmy tworzą się na pustyniach, piaszczystych wybrzeżach morskich oraz w dolinach rzek (w miejscach zbierania się osadów z topniejącego lądolodu).klif stroma, często pionowa ściana brzegu morskiego lub jeziornego, utworzona wskutek podmywania brzegu przez morskie proces powstawania łańcuchów i pasm górskich (orogenów) w wyniku 2 różnych procesów: fałdowania warstw skalnych i ich wypietrzania ponad otaczające obszary, pękania warstw skalnych, przesuwania ich i wynoszenia części tych warstw ponad otaczające tereny. W dziejach Ziemi wyróżnia się 3 główne orogenezy: w erze paleozoicznej: kaledońską (powstały G. Świętokrzyskie, G. Kaledońskie w Wlk. Brytanii), hercyńską (powstały góry Harz w Niemczech), na przełomie er mezozoicznej i kenozoicznej – orogenezę alpejską (powstały Alpy i Karpaty). zlodowacenie okres tworzenia się wielkich lodowców (lądolodów) na znacznych obszarach Ziemi. W Polsce do największych zlodowaceń doszło w czwartorzędzie (dokładnie podczas plejstocenu, czyli od 2,6 mln do ok. 12 tys. lat temu – stąd nazwa zlodowacenia plejstoceńskie). Wtedy lądolód skandynawski kilkakrotnie wkraczał na obszar naszego kraju, a potem się wycofywał. Etapy zlodowaceń, kiedy lądolód pokrywał obszar kraju, nazywamy hipsograficzna wykres, który prezentuje procentowy udział poszczególnych wysokości na danym obszarze. Kształt krzywej hipsograficznej informuje o rozkładzie poszczególnych wysokości bezwzględnych na tym młodoglacjalny określenie krajobrazu, w którym występują formy terenu powstałe wskutek działalności lądolodu i jego wód roztopowych, np. wały moreny czołowej, pagórki moreny dennej, rynny podlodowcowe, głazy narzutowe. Są one wyraźnie widoczne w krajobrazie, ponieważ są znacznie młodsze i mniej zniszczone przez czynniki zewnętrzne niż formy terenu występujące na obszarach objętych starszymi zlodowaceniami. W Polsce krajobraz młodoglacjalny występuje w pasie pojezierzy i pokrywa się z zasięgiem zlodowacenia północnopolskiego (Wisły).wysoczyzna niewysokie, rozległe wzniesienie, rozpościerające się między płytko wciętymi dolinami, np. Wysoczyzna Siedlecka. To najczęściej fragmenty moreny dennej przemodelowanej przez rzeki po ustąpieniu lądolodu.

pasy rzeźby terenu w Polsce • wyjaśnia znaczenie terminu krajobraz • wymienia składniki krajobrazu • podaje różnicę między krajobrazem naturalnym a krajobrazem kulturowym • wskazuje pasy rzeźby terenu na mapie Polski • omawia cechy poszczególnych pasów rzeźby terenu • porównuje rzeźbę terenu w poszczególnych pasach I

Imię i nazwisko _____________________Krajobrazy Polski - od Pobrzeża Słowińskiego do Niziny Mazowieckiejkarta pracyPobrzeże SłowińskieZadanie 1Na mapie zaznaczono wybrane pasy rzeźby terenu w Polsce, a obok zamieszczono zdjęcia niektórych pasów. Wykonaj polecenia na podstawie zaprezentowanych Wpisz obok fotografii litery z mapy oznaczające odpowiednie pasy rzeźby terenu. A (jest to wybrzeże morskie, czyli pobrzeża)Do tego zdjęcia, przez swoją nieuwagę nie dołączyłam litery na mapie, nie punktowałam go. Jeśli ktoś napisał mi obok, że jest pojezierze - dawałam punkt 2Na rysunku przedstawiono formę terenu występującą na Wybrzeżu Słowińskim. Skreśl niewłaściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący powstania tej formy był zgodny z prawdą. dobrą odpowiedź mam na czerwonoWażnym elementem krajobrazu Wybrzeża Słowińskiego są wybrzeżawysokie, zwane też plażami / klifami. Do ich utworzenia przyczyniają się głównie wiatry / fale brzeg się osuwa, a materiał skalny z brzegu jest przenoszony w głąb lądu / morza.

Mapa Polski; Lądy i Oceany na Ziemi; Pasy rzeźby terenu w Polsce. Obejmuje główne elementy geografii fizycznej w odniesieniu do Polski: budowę

Home NaukiPrzyroda zapytał(a) o 17:14 Jeśli umiesz pomóż;) na mapie zaznaczono pasy rzeźby powierzchni z podręcznika(nowa era) , wpisz w odpowiednich miejscach,nazwy tych pasów! Jak w opisie:na mapie zaznaczono pasy rzeźby powierzchni z podręcznika , wpisz w odpowiednich miejscach,nazwy tych pasów Jeśli to miałeś to wiesz że jest w cwiczeniach taka specjalna mapka:) Ostatnia data uzupełnienia pytania: 2011-11-14 17:14:58 Odpowiedzi julka_te odpowiedział(a) o 14:49 na fioletowo: PAS POBRZEŻYna niebiesko: PAS POJEZIEŻYna zielono: PAS NIZIN ŚWIĘTOKRZYSKICHna różówo:PAS WYŻYNna żółto: PAS KOTLIN PODKARPACKICHna brązowo: PAS GÓRdostanę naj? niee niiii żal żle to jest Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub

Pas rzeźby terenu: 2: Pasy rzeźby terenu w Polsce od północy: Krajobrazy Polski 20 Zadanie 1. 20. Zadanie 2. 21. Zadanie 3. 21 Ta pomoc edukacyjna została zatwierdzona przez eksperta!Materiał pobrano już 276 razy! Pobierz plik omów_najważniejsze_cechy_rzeźby_terenu_polski już teraz w jednym z następujących formatów – PDF oraz DOC. W skład tej pomocy edukacyjnej wchodzą materiały, które wspomogą Cię w nauce wybranego materiału. Postaw na dokładność i rzetelność informacji zamieszczonych na naszej stronie dzięki zweryfikowanym przez eksperta pomocom edukacyjnym! Masz pytanie? My mamy odpowiedź! Tylko zweryfikowane pomoce edukacyjne Wszystkie materiały są aktualne Błyskawiczne, nielimitowane oraz natychmiastowe pobieranie Dowolny oraz nielimitowany użytek własnyOmów najważniejsze cechy rzeźby terenu Polski. 2. Wymień surowce mineralne które wykorzystujesz najczęściej. Podaj przykład ich zastosowania. Cechy rzeźby terenu Polski: – jest zróżnicowana – przewaga obszarów nizinnych (91% terytorium kraju) – średnia wysokość Polski (173 m. Ukształtowanie powierzchni polski cechuje tzw pasowy układ rzeźby, czyli poszczególne formy terenu układają się pasami jest to uwarunkowane najważniejsze cechy rzeźby terenu Wymień surowce mineralne które wykorzystujesz najczęściej. Podaj przykład ich charakterystyczną ukształtowania powierzchni Polski jest pasowy układ rzeźby terenu. Mniej więcej równoleżnikowo występują u nas na przemian NADMORSKIE, POJEZIERZA, NIZINY ŚRODKOWOPOLSKIE, WYŻYNY, KOTLINY PODKARPACKIE, Pas gór – Sudety, Pas gór – charakterystyczną ukształtowania powierzchni Polski jest pasowy układ rzeźby terenu. Mniej więcej równoleżnikowo występują u nas na przemian pasy. Pasy rzeźby terenu w Polsce Rysunek z opisami. wg Geografia13. Klasa 7 Geografia. Pasy rzeźby terenu w Polsce Rysunek z opisami. wg równoleżnikowych pasów rzeźby – na przemian wklęsłych i wypukłych (patrząc od północy: pas pobrzeży, pas pojezierzy, pas nizin, pas wyżyn i. formy rzeźby młodoglacjalnej (np. najmłodsze w Polsce moreny czołowe w okolicy Smołdzina (Rowokół) wysoczyzny morenowe: np. Pas nizin terenu rodzajeDefinicja rzeźby powierzchni ziemi (morfologia terenu) mówi że jest to ukształtowanie powierzchni Ziemi powstałe na skutek działania czynników. Województwo śląskie pod względem różnorodności form terenu należy do najbardziej uprzywilejowanych obszarów Polski. Występują w nim prawie wszystkie typy. Przykładowe typy rzeźby terenu · rzeźba krawędziowa · rzeźba tektoniczna · rzeźba alpejska. Zostały one usystematyzowane w pasach rzeźby terenu:. Rzeźba uzależniona od rodzaju skał w podłożu występują jaskinie, wąwozy, ostańce skalne. Rzeźba powierzchni to wszelkie nierówności powierzchni Ziemi Ze względu na wielkość mikro makrorzeźba Ze względu na genezę naturalna i antropogeniczna rzeźby terenu Polski sprawdzianPasy rzeźby terenu: pas pobrzeży (ok. 0 – 100 m pas pojezierzy (ok. 50 – 329 m pas nizin środkowopolskich (. Page 1. Mapa konturowa Polski – pasy rzeźby Help in Finding Pasy rzeźby terenu Polski – Online Quiz. Sprawdzian Dział Pojezierza i Niziny Środkowopolskie Zagadnienia: – formy ochrony. Sprawdziany – wymagania. potrafi obliczać odległość na mapie i w terenie. na podstawie ilustracji rozpoznaje pasy rzeźby terenu Polski. Geografia – Pasy ukształtowania powierzchni. Zaznaczaj tylko prawidłowe odpowiedzi. Punktacja 16 bardzo dobry (5) 15 -bardzo dobry (-5) 14 +dobry (+4) terenu PolskiNa obszarze Polski występują 4 podstawowe, gł. strefy morfogenetyczne: młode góry Karpaty z kotlinami podgórskimi (Podkarpacie Północne), stare góry Sudety z. Formy ukształtowania terenu w Polsce – scenariusz lekcji geografii. Dla rodziców i nauczycieli. Dodano: Ukształtowanie powierzchni Polski jest wynikiem działania sił wewnętrznych (ruchów górotwórczych, procesów wulkanicznych i plutonicznych) i zewnętrznych. Ponieważ w Polsce zdecydowanie przeważają tereny nizinne (poniżej 200 m zajmujące aż 75% powierzchni kraju, średnia wysokość wynosi tylko 173 m Najwyżej położony punkt w Polsce: Szczyt Rysy w Tatrach: 2499 m Page 3. Główne cechy ukształtowania powierzchni Polski: • zdecydowana dominacja nizin. •.

Stanowi to niemal 80% jego terytorium (rys. 1). Powierzchnia nizin na ogół charakteryzuje się rzeźbą równinną (płaską, lekko falistą, falistą lub pagórkowatą). Wysokości względne są zazwyczaj niewielkie, a formy często rozległe. Nie jest to jednak regułą, ponieważ w pasie rzeźby młodoglacjalnej na północy naszego kraju

pas pobrzeży, pas pojezierzy, pas nizin środkowopolskich, pas wyżyn, pas kotlin podkarpackich, pas gór- Sudety, pas gór- Karpaty. Ranking Ta tablica wyników jest obecnie prywatna. Kliknij przycisk Udostępnij, aby ją upublicznić. Ta tablica wyników została wyłączona przez właściciela zasobu. Ta tablica wyników została wyłączona, ponieważ Twoje opcje różnią się od opcji właściciela zasobu. Wymagane logowanie Opcje Zmień szablon Materiały interaktywne Więcej formatów pojawi się w czasie gry w ćwiczenie. UKSZTAŁTOWANIE PIONOWE LITOSFERYw Polsce. Na terenie Polski zdecydowanie dominują niziny – zajmują one 91%powierzchni. Pozostała część naszego kraju wznosi się powyżej 300 m n.p.m., jednak tylko 0,2% powierzchni zajmują góry wzniesione powyżej 1000 m n.p.m. Średnia wysokość nad poziomem morza wynosi w Polsce 173 m. Polska jest pięknym krajem, który ma wiele do zaoferowania. Czy wiesz jednak co ciekawego jest z naszym kraju? Jakie krajobrazy, zabytki, ciekawe miejsca i jaka rzeźba terenu dominuje? Poznaj plansze geograficzne, które są podsumowaniem działu o pasmach terenu. Obecnie w klasie 5 szkoły podstawowej krajobrazy Polski to drugi dział (korzystamy z podręcznika Nowej Ery). Poprzedni dotyczący działu o planach i mapach rozpoczęliśmy już we wakacje. Post na ten temat znajdziesz tu – Jak zrobić plan podwórka. Teraz chciałabym podzielić się z wami kolejnymi pomocami z geografii klasy 5. Przygotowałam plansze, które zawierają najważniejsze informacje:o pasmach terenu w Polsce,czym się charakteryzują,o florze i faunie,zabytkach,ukształtowaniu terenu,kulturzeparkach narodowychJak widzisz, sporo informacji się zebrało, ale nie są to bardzo trudne rzeczy. Wszystko co zostało tam zapisane jest na podstawie podręcznika, usystematyzowane na podstawie poddziałów, by łatwo można było powtórzyć dany plansz o pasmach rzeźby terenu w Polsceczym się charakteryzuje krajobrazmapa Polski z zadaniami do zaznaczenia poszczególnych pasm terenu i krajobrazówkrajobraz Wybrzeża Słowińskiegokrajobraz Pojezierza MazurskiegoNiziny Mazowieckiejkrajobraz wielkomiejski WarszawyWyżyny LubelskiejWyżyny Krakowsko-CzęstochowskiejWyżyny Śląskiejkrajobraz Tatr Wysokich i ZachodnichPrzygotowane plansze możesz drukować jednostronnie lub dwustronnie tworząc z nich mini-e-book. U nas właśnie te plansze mają formę e-booka spiętego za pomocą mapy Polski pochodzi ze strony pana Piotra Walczaka – Bajki do u was będzie wyglądać zależy tylko od was, ale pamiętaj o kilku rzeczach:to mój autorski pomysł,nie podawaj się za jego autora ani nie usuwaj logo,chcesz się podzielić nim z innym? Super! Podaj adres bloga jako źródło, skąd można go pobrać,jest darmowy,jeśli uważasz, że jest dobrą pomocą możesz postawić mi kawę 😉POBIERZ PLANSZE Z PASMAMI TERENU I KRAJOBRAZU W POLSCE

This online quiz is called Pasy rzeźby terenu. It was created by member zosia98765432 and has 18 questions.

^{Pasowe ukształtowanie powierzchni Polski spowodowane zostało działaniem sił wewnętrznych i zewnętrznych. Wędrując z południa na północ obserwujemy cztery pasy: gór, kotlin podkarpackich, wyżyn oraz nizin. Mapa Polski z podziałem na pasy ukształtowania powierzchni Pobierz pdf z mapką i opisem Pas gór tworzą dwa łańcuchy górskie: Karpaty i Sudety. Pas kotlin podkarpackich to obniżenie terenu składające się z Kotliny Sandomierskiej i Kotliny Oświęcimskiej. Pas wyżyn składa się z Wyżyny Śląskiej, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Małopolskiej (którą stanowi Wyżyna KieleckaWyżyna Lubelska z Roztoczem na wschodzie). Na Wyżynie Kieleckiej znajdują się Góry Świętokrzyskie. Pas nizin to rozległy obszar na który składają się trzy główne części: Niziny Środkowopolskie, pojezierza i pobrzeża. Do Nizin Środkowopolskich zaliczamy: Nizinę Śląską, Nizinę Południowowielkopolską, Niziny Mazowieckie, Nizinę Południowopodlaską, Nizinę Północnopodlaską oraz Polesie Lubelskie. Pas pojezierzy obejmuje Pojezierza Pomorskie, Pojezierze Mazurskie, Pojezierze Suwalskie i Pojezierze Wielkopolskie. Wąski pas pobrzeży ciągnie się wzdłuż brzegów Morza Bałtyckiego. Pas ten obejmuje Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Koszalińskie oraz Pobrzeże Gdańskie. Poniżej mapka z pdf do wydrukowania, którą można wykorzystać do ćwiczeń dla dzieci uczących się pasowego ukształtowania Polski. Można ją wykorzystać do ćwiczeń typu: pomaluj pas gór na czerwono, pas pobrzeży na zielono, oznacz numerami odpowiednie pasy itd. Konturowa mapa Polski z pasami ukształtowania powierzchni Pobierz pdf z mapką do ćwiczeń}

Idąc od północy Polski wyróżniamy pasy rzeźby: pas pobrzeży (tereny najniżej położone, między 0-100 metrów nad poziomem morza, a niektóre w depresji- Raczki. Page 1. Mapa konturowa Polski – pasy rzeźby terenu.Mapa Polski z podziałem na pasy ukształtowania powierzchni.

Pobrzeża, Pojezierza, Niziny Środkowopolskie, Wyżyny Polskie, Kotliny Podkarpackie, Góry (Karpaty i Sudety0. Ranking Ta tablica wyników jest obecnie prywatna. Kliknij przycisk Udostępnij, aby ją upublicznić. Ta tablica wyników została wyłączona przez właściciela zasobu. Ta tablica wyników została wyłączona, ponieważ Twoje opcje różnią się od opcji właściciela zasobu. Wymagane logowanie Opcje Zmień szablon Materiały interaktywne Więcej formatów pojawi się w czasie gry w ćwiczenie.

Geograficzne regiony Polski Obszar Polski podzielony jest na pasy rzeźby terenu. Wewnątrz każdego pasa wydzielono mniejsze jednostki –krainy geograficzne czy regiony geograficzne. pas pobrzeży (niziny nadmorskie), pas pojezierzy, pas Niziny Środkowopolskie, pas wyżyn (Wyżyny Polskie), pas kotlin (Kotliny Podkarpackie), Na mapie Polski zaznaczono granicę pasów rzeźby terenu a) podpisz na mapie pasy rzeźby terenu b) Na podstawie atlasu geograficznego pokoloruj pasy rzeźby terenu według poniższych wskazówek za 20 punktów

Mapa konturowa Polski – pasy rzeźby terenu. 190 150 540 500 Skala 500000 granice pasów rzežby terenu 230 500 230 190 150 540 500 Skala 500000 granice pasów

W niniejszym artykule dowiesz się przede wszystkim czym jest rzeźba terenu (morfologia terenu), jak wygląda analiza spadków terenu w oraz co to jest mapa ukształtowania rzeźby terenu - sprawdź ukształtowanie terenu na mapie Mapa rzeźby terenu dostępna jest na → sprawdzić ukształtowanie terenu?:Wejdź na mapę geoportalu OnGeo, a następnie przybliż się w widoku z wyszukiwarek adresów lub działek w celu odnalezienia dokładnej ukształtowanie terenu na interesującym cię obszarze. Poniżej przedstawiam przykładowy zrzut ekranu mapy rzeźby terenu:Mapa rzeźby terenu - Kraków ZakrzówekWygeneruj samodzielnie Raport o Terenie w Geoportalu Sprawdź dokładne ukształtowanie powierzchni na działcePoniżej przykład mapki, którą wygenerujesz w w 5 ukształtowania terenu w Raporcie o terenieDefinicja rzeźby powierzchni ziemi (morfologia terenu) mówi że jest to ukształtowanie powierzchni Ziemi powstałe na skutek działania czynników zewnętrznych (erozja, akumulacja rzeczna i lodowcowa, wpływ wiatru i działalność człowieka).Przejdź do strony Geoportalu i pobierz raportWyróżnić można typy rzeźby terenu:Poligeniczna;Policykliczna;Strukturalna;Krawędziowa;Tektoniczna; ukształtowania terenu można podzielić na:Wypukłe, czyli: grzęda, grzbiet, grań, pagórek, wzgórze, góra, żebro, filar, turnia, piarg;Wklęsłe, czyli: dolina, kotlina, cyrk lodowcowy, żleb, depresja, holweg;Płaskie, czyli: równina, rówień, spadków (nachyleń) to przedstawienie na podkładzie topograficznym obszarów należących do określonych przedziałów stoku (spadek) to kąt płaski zawarty między powierzchnią terenu a terenów:Warunkuje intensywność procesów erozji;Ogranicza zabiegi agrotechniczne i transport;Różnicuje warunki agroekologiczne;Wpływa na występowanie określonych kompleksów ukształtowania terenu w Jakie informacje znajdziesz w raporcie o terenie to zbiór informacji, przedstawiony na mapie obejmujący usługi Raportów o Terenie. Jeśli jesteś zainteresowany zdobyciem informacji o wybranej nieruchomości to możesz w zaledwie w kilka minut pobrać zestaw danych. Biorąc pod uwagę cechy terenu w raporcie można wyróżnić geometryczne terenu - sprawdzisz powierzchnię, obwód, wymiary działki, współrzędne punktów granicznych i punktów załamania granic działki ewidencyjnej, a także sprawdzisz minimalną, maksymalną i średnią wysokość nieruchomości, czyli dokładną lokalizację działki na tle mapy satelitarnej; Analiza rodzajów pokrycia terenu;Analiza spadków terenu, rzeźna terenu. ANALIZA SPADKÓW TERENU, RZEŹBA TERENUUkształtowanie terenu jest jedną z podstawowych informacji mających wpływ na użytkowanie nieruchomości, możliwości budowlane, wybór projektu architektonicznego, itp. Dzięki informacjom zawartym w Raporcie o Terenie dowiesz się jakie nachylenia ma pożądany teren. Oprócz powierzchni i procentowego udziału konkretnych spadków, zobaczysz jak rozkładają się one na mapie wybranego obszaru – co pomoże w zaplanowaniu optymalnego wykorzystania możliwości działki. Analiza zawiera również informacje o maksymalnej, średniej oraz minimalnej wysokości terenu. Dobrana kompozycja w zakresie rzeźby terenu odpowiednio oddaje faktyczną topografię czego przyda ci się ta wiedza?Z informacji pozyskanych z Raportu o Terenie dowiesz się czy będzie potrzeba inwestowania w wyrównywanie terenu, ponadto sprawdzisz walory widokowe działki oraz zyskasz pomoc przy wyborze rodzaju projektu O TERENIE – Pobierz analizę działki w postaci mapZapraszamy do obejrzenia poniższego filmu. Dowiesz się z niego, dlaczego przed zakupem nieruchomości warto skorzystać z Raportów o Terenie Na Mapie Numerami 1-6 Oznaczono Pasy Rzeźby Terenu W Polsce. Zajmują około 2,5% powierzchni polski. Zaloguj się, by mieć dostęp do zasobów.\ klasa 5 \ mapa polski \ ukształtowanie powierzchni na mapach karta pracy ‒ ukształtowanie powierzchni na mapach. Na mapie numerami 1 6 oznaczono pasy rzeźby terenu w Polsce. proszę from brainly.pl 13–14 Polska Arkusze map nr 13 i 14 obejmują poza terytorium Polski również fragmenty sąsiednich państw i obszarów: na północy – Morza Bałtyckiego i Rosji, na wschodzie – Litwy, Białorusi i Ukrainy, na południu – Słowacji i Czech, na zachodzie – Niemiec. Polska (Rzeczpospolita Polska) to państwo w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim, położone niemal w geometrycznym środku Europy, na styku Europy Zachodniej i Wschodniej. Graniczy z 7 państwami: od północy z obwodem kaliningradzkim należącym do Rosji, od wschodu z Litwą, Białorusią i Ukrainą, na południu ze Słowacją i Czechami, a od zachodu z Niemcami. Poprzez Morze Bałtyckie Polska graniczy również z Danią oraz Szwecją. Długość granic Polski wynosi 3511 km, w tym 440 km przypada na granicę morską (linia polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego ma długość 788 km). Maksymalna rozciągłość Polski z północy na południe wynosi 649 km, a ze wschodu na zachód 689 km. Polska zajmuje 9 miejsce w Europie pod względem powierzchni, która wynosi 312 685 km2. Przeważającą część obszaru Polski zajmują tereny nizinne wschodniej części Niżu Środkowoeuropejskiego. Krainy geograficzne ułożone są równoleżnikowo, przechodząc od terenów nizinnych na północy do terenów wyżynnych w Polsce centralnej i górskich na południu. Najwyższym punktem kraju są Rysy – szczyt w Tatrach (2499 m najniżej położonym punktem jest depresja na Żuławach Wiślanych, koło miejscowości Raczki Elbląskie (1,8 m Mimo zdecydowanej przewagi nizin krajobraz Polski jest dość urozmaicony. Na północy wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego ciągnie się pas nizin nadmorskich zwanych pobrzeżami, gdzie wyróżnia się Pobrzeże Szczecińskie, Koszalińskie i Gdańskie. Linia brzegowa jest na ogół wyrównana, z dwiema większymi zatokami: Pomorską i Gdańską, i dwiema większymi wyspami: Uznam i Wolin, a wybrzeże jest najczęściej płaskie, piaszczyste, jedynie miejscami występują urwiste klify. Następnym pasem są pojezierza ukształtowane przez ostatnie zlodowacenie, w których wyróżniamy Pojezierze Pomorskie w północno-zachodniej części kraju, Pojezierze Mazurskie w północno-wschodniej części z licznymi jeziorami (Kraina Wielkich Jezior Mazurskich) i Pojezierze Wielkopolskie, leżące na południe od Pojezierza Pomorskiego. Poniżej pasa pojezierzy rozpoczyna się pas nizin, do których zaliczamy Nizinę Wielkopolską, Nizinę Śląską, Nizinę Mazowiecką i Nizinę Podlaską. Pas ten przechodzi w pas starych gór i wyżyn, silnie zróżnicowanych pod względem rzeźby. Wśród nich wydziela się: Sudety z najwyższym szczytem w masywie Karkonoszy – Śnieżką (1602 m Wyżynę Śląską, Wyżynę Małopolską, a w jej obrębie Góry Świętokrzyskie z najwyższym pasmem – Łysogórami (do 612 m oraz Wyżynę Lubelską na wschodzie kraju. Na samym południu Polski znajdują się wysokie i strzeliste szczyty Tatr, będących częścią Karpat Zachodnich, w których wyróżnia się jeszcze mniejsze, niższe i łagodniejsze pasma: Beskidy, Pieniny i Bieszczady. Niemal cały kraj należy do zlewiska Morza Bałtyckiego (97,3%) i leży w dorzeczach: Wisły, Odry, rzek pobrzeża Bałtyku i Niemna, biorącego swój początek w Białorusi. Pozostałe nieliczne rzeki odprowadzają wody do zlewiska Morza Czarnego i do zlewiska Morza Północnego. W Polsce znajduje się około 9300 jezior o powierzchni powyżej 1 ha; zajmują one około 1% powierzchni kraju. Najwięcej jezior jest w północnej części kraju na wspomnianych już pojezierzach: Pomorskim, Mazurskim, Wielkopolskim. Mają one charakter polodowcowy. Do najgłębszych jezior należą: Hańcza (108,5 m), Drawsko (79,7 m), Czarny Staw pod Rysami (76,4 m), Wigry (73 m). Do największych jezior zaś należą: Śniardwy, Mamry, Łebsko, Dąbie i Miedwie. Pomimo bogatej sieci wodnej występują w kraju obszary z deficytem wody, Górnośląski Okręg Przemysłowy, Wyżyna Małopolska, Nizina Wielkopolska, Roztocze i Wyżyna Lubelska. Polskę zamieszkuje ponad 36,8 mln obywateli. Stolicą jest Warszawa licząca prawie 2 mln mieszkańców. Inne większe miasta to: Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Katowice, Lublin i Białystok. Skojarzenia związane z Polską to przede wszystkim przewodnik duchowy świata katolickiego papież Jan Paweł II. To niezależne związki zawodowe “Solidarność” i Lech Wałęsa. To Warszawa i jej odbudowane po wojnie Stare Miasto, to Kraków z Wawelem i Starym Miastem, Gdańsk i Wrocław ze swoimi zabytkami. Dla wielu cudzoziemców Polska to przede wszystkim kraj Fryderyka Chopina i jego muzyki, dla kinomanów – filmy Wajdy i Kieślowskiego. Znakiem firmowym Polski jest także Puszcza Białowieska – ostatnia taka naturalna puszcza na Niżu Europejskim, oraz żyjące w niej żubry. Polska ta także kraj żywego jeszcze folkloru – pięknych strojów ludowych, muzyki, tańca. To góralskie oscypki, a ostatnio także inne produkty regionalne, które coraz częściej otrzymują unijne certyfikaty. Rzeźba staroglacjalna – typ rzeźby terenu powstały i ukształtowany podczas starszych zlodowaceń plejstoceńskich. Decydujące znaczenie dla genezy rzeźby staroglacjalnej miało przedostatnie zlodowacenie (na obszarze Polski – zlodowacenie Odry) i ostatni interglacjał eemski. Ostatecznie rzeźba ta została ukształtowana w warunkach Aktualna kategoria: Nauka » Geografia » Liceum - lekcje 12345678910111213 Lekcja: "203. Ukształtowanie powierzchni Polski" Ukształtowanie powierzchni Polski Pasowy układ rzeźby terenu Polski Powierzchnia Polski charakteryzuje się pasowym układem rzeźby. Na przemian występują obszary wyżej i niżej wzniesione, a ich wysokości wzrastają skokowo z północy ku południowi. Pasy rzeźby terenu: pas pobrzeży (ok. 0 – 100 m pas pojezierzy (ok. 50 – 329 m pas nizin środkowopolskich (ok. 50 – 150 m pas wyżyn (ok. 200 – 400 m pas kotlin podkarpackich (ok. 140 – 300 m pas gór (wznoszący się do 2499 m Pasowość ukształtowania powierzchni Polski uwarunkowała przeszłość geologiczna kraju. Obszar najniżej wzniesiony znajduje się jako depresja o głębokości 1,8 m okolice Elbląga (Raczki Elbląskie). Udostępnij link do tej lekcji innym uczniom: Publikacje nauczycieli Logowanie i rejestracja Czy wiesz, że... Rodzaje szkół Kontakt Wiadomości

Pasy rzeźby terenu Polski Rysunek z opisami. wg Edytacepiga. Polski Geografia. Europa - mapa polityczna Rysunek z opisami. wg Edytacepiga. Klasa 6 Klasa 7 Geografia.

5 – RZEŹBA TERENU Opis planszy i legendy Mapa „Rzeźba terenu” przedstawia ukształtowanie powierzchni kuli ziemskiej. Wyjmij planszę z teczki i ułóż tak, aby wypukły czarny trójkąt znalazł się w prawym dalszym rogu. Zanim zaczniesz oglądać mapę, zwróć uwagę na dodatkowe informacje, znajdujące się na planszy. Tytuł mapy umieszczono w lewym, dalszym rogu planszy. W kolejnym wierszu znajduje się skala liczbowa mapy. Mapa została wykonana w skali 1: 90 000 000 (jeden do dziewięćdziesięciu milionów). Skala mapy określa, jaki jest stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Skala 1: 90 000 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 90 000 000 cm, czyli 900 km na powierzchni ziemi. Taka skala pozwala pokazać na jednej planszy wszystkie kontynenty. Niestety w tej skali mają one małą powierzchnię. Dlatego czytanie tej mapy wymagać będzie od Ciebie dużej precyzji i uwagi. W prawym bliższym rogu planszy umieszczono cyfrę 5. To numer strony, który jest równocześnie numerem planszy. Zanim zaczniesz poznawać treść mapy, sięgnij po oddzielną planszę „Legenda”. Po dokładnym przeczytaniu informacji, w niej zawartych, twoja praca będzie przebiegała sprawniej. Na planszy „Legenda” znajdziesz informacje o sposobie, w jaki przedstawiono na mapie siatkę kartograficzną oraz kontynenty. Na omawianej mapie umieszczono następujące wypukłe elementy siatki kartograficznej, pokazane również na innych mapach w atlasie w tej skali. Są to: ramka mapy. Ma kształt zbliżony do elipsy. Tworzą ją następujące linie siatki kartograficznej: na północy i południu linie, obrazujące bieguny, a na wschodzie i zachodzie południk 170° długości geograficznej zachodniej. Bieguny na kuli ziemskiej są punktami, jednak w zastosowanym odwzorowaniu mają postać linii. Dlaczego tak się dzieje, wyjaśniliśmy przy okazji planszy „Świat – siatka kartograficzna”. Również przy okazji omawiania tej planszy, opisaliśmy, dlaczego południk 170° jest prawą i lewą ramką mapy. równik, oznaczony linią złożoną z dużych kropek. W druku barwnym kropki są czarne. Równik biegnie poziomo, przez środek mapy. Jego wartość została opisana w stopniach po prawej stronie ramki. Jest to 0°. Równik dzieli kulę ziemską na dwie półkule: północną i południową. zwrotniki i koła podbiegunowe, narysowane czarną linią, złożoną z krótkich odcinków. Przebieg zwrotników i kół podbiegunowych jest podobny do przebiegu równika. Biegną poziomo od lewej do prawej ramki mapy. Zaczynając od północy najpierw znajdziesz linię koła podbiegunowego północnego, później zwrotnik Raka, a następnie równik. Kierując się na południe od równika, znajdziesz zwrotnik Koziorożca i koło podbiegunowe południowe. Wartości zwrotników i kół podbiegunowych opisano w stopniach po prawej stronie ramki. Wartość koła podbiegunowego północnego to 66°33´ szerokości geograficznej północnej, zwrotnika Raka 23°27´ szerokości geograficznej północnej, zwrotnika Koziorożca 23°27´ szerokości geograficznej południowej, koła podbiegunowego południowego 66°33´ szerokości geograficznej południowej. południki 0° i 180°, pokazane czarną linią złożoną z drobnych kropeczek, a w druku barwnym grubszą, czarną, ciągłą linią. Południk 0° biegnie z północy na południe, przez środek mapy, łącząc bieguny. Południk 180° ma podobny przebieg, ale położony jest bliżej prawej ramki mapy. Południki 0° i 180° nie są opisane na mapie. Południki 0° i 180° dzielą kulę ziemską na dwie półkule: wschodnią i zachodnią. Przebieg wypukłej siatki kartograficznej jest pokazany jedynie na oceanach. Wszystkie linie siatki kartograficznej, umieszczone na mapie, są przedłużone o kilka milimetrów poza ramki. Siatka kartograficzna w czarnym druku jest taka sama, jak siatka pokazana na planszy „Świat– siatka kartograficzna”. Linię brzegową lądów narysowano cienką, ciągłą, czarną linią. Oceany pozostawiono gładkie. Mają one barwę jasnoniebieską. Zwróć uwagę na to, że linia brzegowa kontynentów oraz linie siatki kartograficznej zostały przerwane w miejscach, gdzie przecinają lub nakładają się na rysunek rzeźby terenu i opisy krain. Przerwanie linii brzegowej i siatki kartograficznej ma na celu ułatwienie czytania mapy. Niektóre wyspy okazały się zbyt małe, aby umieścić na nich wypukłą sygnaturę gór. W takich przypadkach usunięto z mapy wypukłą linię brzegową wyspy i pozostawiono sygnaturę łańcucha górskiego, czyli linię złożoną z dużych punktów. Jak wiesz, równik dzieli kulę ziemską na półkulę północną i południową, a południki 0° i 180° na półkulę zachodnią i wschodnią. Pośrodku mapy znajdziesz przecięcie równika z południkiem 0°. To przecięcie wyznacza cztery ćwiartki kuli ziemskiej. Są to: ćwiartka północno-zachodnia, zajmująca lewą, dalszą część mapy. W tej ćwiartce leży w całości Ameryka Północna. Na północy kontynent ten rozciąga się od ramki mapy aż do południka 0°. Północno wschodnią część kontynentu zajmują wyspy. Na wschodzie ćwiartki, przy południku 0° znajduje się zachodni fragment Europy, a na południe od niej zachodnia część Afryki. Na południu ćwiartki, przy równiku, leży północna część Ameryki Południowej. ćwiartka północno-wschodnia, zajmująca prawą dalszą część mapy. W tej ćwiartce leżą: Europa, bez zachodniej części kontynentu, niemal cała Azja, bez północno- wschodniego skrawka kontynentu. Na południowym zachodzie ćwiartki znajduje się północno-wschodnia część Afryki. ćwiartka południowo-zachodnia, znajdująca się w lewej bliższej części mapy. W tej ćwiartce mieści się niemal w całości Ameryka Południowa, bez północnego fragmentu kontynentu oraz na południu ćwiartki połowa Antarktydy. ćwiartka południowo-wschodnia, znajdująca się w prawej bliższej części mapy. W północno-zachodniej części ćwiartki leży południowa część Afryki. W północno- wschodniej części ćwiartki znajduje się Australia i na północ od niej, przy równiku, wyspy należące do Azji. Na południu ćwiartki, przy dolnej ramce mapy leży połowa Antarktydy. Przy dalszym brzegu planszy, pomiędzy tytułem mapy a trójkątem, znajduje się objaśnienie czterech sygnatur, użytych jedynie na tej mapie i nie objaśnionych w legendzie. Są to: tereny nizinne, oznaczone jednolitą, wypukłą fakturą i zielonym kolorem. tereny wyżynne, przedstawione za pomocą kropkowanej faktury i kolorem żółtym. góry, pokazane linią złożoną z dużych punktów i kolorem pomarańczowym. lądolody, oznaczone fakturą złożoną z linii pionowych i kolorem białym. Krainy geograficzne opisano dwuliterowymi skrótami brajlowskimi. Skróty nizin są poprzedzone literą n, wyżyn literą w, gór literą g. W druku barwnym krainy geograficzne opisano czarnym kolorem, pełnymi nazwami. W miejscach, gdzie pełne nazwy krain nie zmieściły się, opisano je skrótami, które wyjaśniono w prawym, dalszym rogu planszy. Opis treści mapy Rzeźba terenu naszej planety nie jest stała. Zmienia się położenie i kształt kontynentów oraz ukształtowanie ich powierzchni. W przyrodzie występują dwie przeciwstawne siły. Z jednej strony nieustanny ruch płyt litosfery i inne zjawiska, zachodzące pod powierzchnią Ziemi, wypiętrzają fragmenty skorupy ziemskiej, tworząc góry i wyżyny. Z drugiej strony na powierzchni naszego globu nieustannie działają siły powodujące erozję, czyli niszczenie skał przez wodę, wiatr, różnice temperatur. Konsekwencją erozji jest wyrównywanie terenu: obniżanie wypukłych form, takich jak góry czy wyżyny i wypełnianie wklęsłych dolin, kotlin i innych zagłębień. Na mapie przedstawiono trzy formy ukształtowania powierzchni: góry, wyżyny i niziny. Góry to obszary o wysokości bezwzględnej powyżej 500 m. oraz dużych wysokościach względnych, czyli mierzonych od podstawy wzniesienia do wierzchołka. Góry różnią się między sobą wyglądem. Nazwa „góry” obejmuje zarówno wysokie, skaliste Tatry Wysokie o stromych, nagich zboczach i ostrych szczytach, łagodne Beskidy, których zalesione wzniesienia przypominają kształtem kopuły, czy nietypowe Góry Stołowe, które kształtem przypominają prostopadłościany, a na szczytach są „płaskie jak stół”. Wygląd gór zależy od ich wieku, sposobu w jaki powstały, skał, z jakich są zbudowane oraz rodzaju procesów zewnętrznych, jakim są poddawane. Młode góry są wysokie, natomiast starsze, na skutek erozji są niższe i mają łagodniejsze formy. Mówiąc „młode” i „stare” mamy na myśli czas, w którym zostały wypiętrzone. Młode góry to te, które powstały podczas fałdowania alpejskiego, czyli przez ostatnie 200 milionów lat. Natomiast góry stare zostały wypiętrzone wcześniej, podczas orogenezy (fałdowania) hercyńskiego i jeszcze starszego fałdowania kaledońskiego. Pod względem sposobu powstania góry dzielimy na wulkaniczne, fałdowe i zrębowe. Wygląd i tworzenie się wulkanów zostały omówione przy okazji opisywania planszy „Trzęsienia ziemi i wulkanizm”. Góry fałdowe tworzą się na granicach płyt kontynentalnych, w strefach subdukcji, czyli tam, gdzie jedna z płyt litosfery wsuwa się pod drugą. W wyniku tego procesu warstwy skał, leżące na płycie pozostającej na wierzchu, ulegają sfałdowaniu i wypiętrzeniu. W ten sposób powstały najwyższe obecnie łańcuchy górskie na świecie: Himalaje w Azji, Andy w Ameryce Południowej, Kordyliery w Ameryce Północnej, Alpy w Europie. Podczas ruchów tektonicznych, do których dochodzi w litosferze, podniesieniu mogą ulec duże obszary. W taki sposób powstają wyżyny. Jeśli natomiast obszar poddawany ruchom tektonicznym jest popękany, to wyniesieniu mogą ulec tylko niektóre jego fragmenty. Dochodzi wtedy do powstania gór zrębowych, których charakterystyczną cechą jest to, że mają rozległe, płaskie obszary w miejscu szczytów. Na wygląd gór wpływa również rodzaj skał, z jakich są zbudowane oraz działające na nie procesy zewnętrzne. Skały twarde, magmowe wolniej poddają się niszczeniu i tworzą zupełnie inny rodzaj rzeźby niż miękkie, szybko erodujące skały osadowe. Szczególny rodzaj krajobrazu powstaje w górach, poddanych działaniu lodowców. Lodowiec rzeźbi w nich formy terenu takie jak moreny czy cyrki lodowcowe. Charakterystyczny wygląd mają również góry zbudowane ze skał wapiennych. Wapienie pod wpływem wody ulegają procesowi krasowienia. W wyniku działania tego procesu zarówno na, jaki i pod powierzchnią ziemi powstają różne, często malownicze formy, na przykład ostańce nazywane mogotami lub podziemne jaskinie, ozdobione naciekami wapiennymi w formie stalaktytów i stalagmitów. Rzeźba krasowa występuje nie tylko w górach, ale również na wyżynach i nizinach. Wyżyny to obszary, położone na ogół powyżej 300 m. charakteryzujące się niewielkimi wysokościami względnymi. Wartość 300 m. jest umowna. W niektórych krajach, w tym w Polsce, uznaje się za wyżyny obszary położone powyżej 200 m. Wyżyny powstają na skutek wyniesienia terenu pod wpływem ruchów tektonicznych lub niwelacji czyli zrównania starych gór. Mogą występować również na przedpolach młodych masywów górskich. Ciekawym przykładem wyżyny jest Wyżyna Tybetańska, leżąca w Azji u stóp Himalajów i gór Kunlun. Znajduje się ona na wysokości ponad 4500 m. ale ze względu na to, że jest płaskowyżem, czyli rozległym, płaskim obszarem, zaliczamy ją do wyżyn a nie do gór. Wyżyna Tybetańska nie jest opisana na omawianej mapie. Niziny są położone poniżej 300 lub 200 m. Ponieważ nie leżą one na obszarach poddanych fałdowaniu, zazwyczaj są płaskie. Jednak na skutek działania procesów zewnętrznych ich rzeźba może ulec urozmaiceniu. Przykładem mogą być niziny, które leżały w zasięgu zlodowaceń. Lądolód zmienił ich wygląd z płaskiego na pagórkowaty i zostawił takie formy terenu jak wzniesienia moren, ozów i kemów, obniżenia wypełnione dziś wodami jezior, piaszczyste pola sandrowe, na których tworzą się wydmy oraz głębokie pradoliny, stanowiące współcześnie doliny dużych rzek. Przyjrzyjmy się teraz ukształtowaniu powierzchni poszczególnych kontynentów. Europa jest kontynentem nizinnym. Niziny zajmują prawie trzy czwarte jej obszaru. Pas Nizin Środkowoeuropejskich ciągnie się przez północ Francji, Niemiec i Polski. Niziny te nie są opisane na mapie. Na wschodzie kontynentu, w Rosji, znajduje się rozległa Nizina Wschodnioeuropejska (skrót w brajlu nwe). Nizinny krajobraz północnej i środkowej Europy jest urozmaicony formami utworzonymi przez lądolód, który kilkakrotnie pokrywał te tereny. Wyżyny zajmują południową część kontynentu. Pas wyżyn biegnie od Hiszpanii, przez południe Francji, Niemiec i Polski oraz Ukrainę. Wyżyny te nie są opisane na mapie. Najwyższymi górami w Europie są Alpy (gal), leżące w centrum kontynentu. Fałdowanie alpejskie, podczas którego zostały wypiętrzone największe łańcuchy górskie świata, w tym Alpy, wzięło nazwę właśnie od tego masywu górskiego. Na mapie zaznaczone, ale nie opisane, są również Karpaty, leżące na wschód od Alp oraz Góry Skandynawskie, znajdujące się na północy kontynentu. Na wschodzie Europy leżą góry Ural (gur), opisane w brajlu na północ od łańcucha. Wzdłuż Uralu przebiega granica pomiędzy Europą i Azją. W Azji dominują obszary wyżynne i górskie. Niziny zajmują niewielką część kontynentu. Na wschód od Uralu leży Nizina Zachodniosyberyjska (nzs). Na północ od niej znajdują się nizinne wybrzeża Oceanu Arktycznego, nie opisane na mapie. Na wschodzie kontynentu, na północ od zwrotnika Raka, na wybrzeżu, leży Nizina Chińska (nch). Pozostałe, mniejsze obszary nizinne w Azji znajdują się w dolinach wielkich rzek na południu kontynentu. Nie są one opisane na mapie. Wyżyny pokrywają niemal całą środkową, wschodnią i południową Azję. Największą z nich, opisaną na mapie, jest Wyżyna Środkowosyberyjska (wss), leżąca, jak jej nazwa wskazuje, w centrum rosyjskiej Syberii. Największe łańcuchy górskie znajdują się w centrum kontynentu. Są to od północy: Sajany (bez opisu), Ałtaj (gaj), Tien-Szan (gts), Kunlun (gkl) i Himalaje (ghi). Himalaje są najwyższym łańcuchem górskim na Ziemi. Znajduje się tu najwyższy szczyt świata Mount Everest, mierzący 8848 m. nie opisany na mapie. Wysokość aż 10 szczytów, leżących w Himalajach, przekracza 8000 m. Pozostałe ośmiotysięczniki, jak określa się szczyty mierzące ponad 8000 m. znajdują się w Karakorum, paśmie górskim, leżącym na zachód od Himalajów. Karakorum nie jest oznaczone na mapie. W Himalajach, Karakorum i Tien-Szanie występują lodowce górskie. Na mapie zaznaczono bez opisu w brajlu: Góry Wierchojańskie, leżące w północno- wschodniej części kontynentu w Rosji, Kaukaz oraz góry Zagros, znajdujące się w południowo-zachodniej części Azji oraz na wschodzie łańcuch gór na Wyspach Japońskich. Afryka jest kontynentem w dużej mierze wyżynnym. Niewielkie obszary nizinne leżą na wybrzeżach kontynentu. 75% powierzchni Afryki zajmują wyżyny. Na mapie opisano Wyżynę Abisyńską (wab), leżącą na wschodzie kontynentu oraz Kotlinę Kongo (wkk), znajdującą się w centrum Afryki, na równiku. Kotliny są charakterystyczną formą rzeźby terenu w Afryce. Ponad jedną czwartą Afryki zajmuje największa pustynia świata – Sahara. Leży ona na terenach wyżynnych w północnej części kontynentu, na zwrotniku Raka. Sahara (xsa) jest opisana dwuliterowym skrótem brajlowskim, poprzedzonym znakiem x (punkt pierwszy, trzeci, czwarty i szósty). Góry, zaznaczone w Afryce, to na północnym zachodzie Atlas (gat) i na południu kontynentu Góry Przylądkowe (gpl). We wschodniej części kontynentu, na równiku znajdują się wulkaniczne masywy: Kilimandżaro, z najwyższym szczytem Afryki – Kibo, Kenia, Ruwenzori. Masywy te nie są oznaczone na mapie. Pasy rzeźby terenu zarówno Ameryki Północnej, jak i Południowej, układają się równolegle do południków. Wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej ciągnie się potężny łańcuch górski – Kordyliery (gkr). Na wschód od niego, w centrum kontynentu, leżą wyżynne Wielkie Równiny (wwr). Na wschodzie kontynentu znajdują się góry Appalachy (gay). Większe obszary nizinne leżą na północnych i południowych wybrzeżach kontynentu. Na północnym wschodzie Ameryki Północnej leży Grenlandia. Wyspa ta jest prawie w całości pokryta lądolodem. W Ameryce Południowej wzdłuż zachodniego wybrzeża kontynentu rozciągają się góry Andy (gan). Na wschód od nich znajdują się największe tereny nizinne na kontynencie: w centrum kontynentu, na równiku Nizina Amazonki (nam), na południu Nizina La Platy (nlp). Mniejsze obszary nizinne, nie opisane na mapie, znajdują się na północno-zachodnim wybrzeżu kontynentu. Na wschodzie Ameryki Południowej, pomiędzy równikiem i zwrotnikiem Koziorożca, leży Wyżyna Brazylijska (wbr). Mniejsze wyżyny, nie opisane na mapie, znajdują się na wschodnim przedpolu Andów i na północy kontynentu. Ukształtowanie powierzchni Australii jest mało urozmaicone. Większość kontynentu zajmują wyżyny. Największy obszar nizinny znajduje się w środkowo wschodniej części Australii. Nie jest on opisany na mapie. Niewielkie niziny leżą na północnym i zachodnim wybrzeżu. Wzdłuż wschodniego wybrzeża kontynentu ciągną się Wielkie Góry Wododziałowe (gww). Łańcuchy górskie znajdują się również na wyspach leżących w pobliżu Australii. Na Nowej Gwinei, położonej na północ od Australii, góry zajmują większość obszaru wyspy. Na Nowej Zelandii, znajdującej się na południowy wschód od Australii, góry leżą na Wyspie Południowej archipelagu. Wyspa Południowa jest na tyle mała, że aby pokazać jej górzysty charakter, zrezygnowano z zaznaczenia linii brzegowej, a pokazano jedynie przebieg gór. Wyspa Północna Nowej Zelandii jest wyżynna. Antarktyda jest niemal w całości pokryta lądolodem. Ponad jego powierzchnię wystają jedynie wyższe szczyty pojedynczych wzniesień lub łańcuchów górskich. Po zakończeniu czytania schowaj planszę z powrotem do teczki. Pliki do pobrania: 05_opis planszy i 05_opis tresci

zlodowacenia które najbardziej ukształtowały rzeźbę terenu Polski. południowopolskie Sanu, środkowopolskie Odry, północnopolskie Wisły. Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like przez jakie czynniki uformowana jest południowa cześć Polski?, pasy rzeźby terenu w Polsce od góry, pas pobrzeży przez co

Stempel – pasy rzeźby terenu Pasy rzeźby terenu, czyli ukształtowanie powierzchni Ziemi to jeden z najtrudniejszych tematów dla uczniów. W nauce pomocne jest szczególnie zaznaczanie konkretnych elementów krajobrazu poszczególnymi kolorami. Znacznie ułatwią to stemple z mapą Polski podzieloną na pasy, odpowiadające pobrzeżom, wyżynom, nizinom, pojezierzom, górom i kotlinom. Dziecko może pokolorować odbity na kartce obrazek zgodnie z ogólnie przyjętą legendą lub według własnych preferencji. Stempel edukacyjny z pasami rzeźb terenu wspomaga sporządzanie notatek na lekcji – uczeń nie musi tracić czasu na odręczne rysowanie. Gadżet wspiera też domową edukację i pozwala na szybkie powtarzanie informacji bez potrzeby przygotowywania dodatkowych materiałów edukacyjnych. Rodzic lub nauczyciel może wykorzystać go do przygotowywania prostych kartkówek, lub notatek, którymi może wspomóc się dziecko. Edukacyjne pieczątki przypadną do gustu dzieciom w różnym wieku. Przedszkolaki mogą z pomocą rodzica zapoznawać się z geografią. Uczniowie bez problemu wykorzystają je z kolei samemu, przy sporządzaniu notatek w domu i na lekcji. Z takiej formy pomocy skorzystać mogą nawet studenci – stemple przydadzą się każdemu, kto lubi bullet journal! Kolor: naturalny Wiek: od 3 roku życia Materiał: drewno Średnica stempla 4 cm Opakowanie: stempel zapakowany jest w woreczek bawełniany. Wykonanie: ręcznie wykonane przez polskiego producenta Konserwacja: czyszczenie przy pomocy zwilżonej wodą tkaniny Bezpieczeństwo: bezpieczne dla dzieci, spełniają wszystkie normy i wymogi bezpieczeństwa UE

Ukształtowanie powierzchni Polski cechuje tzw. pasowy układ rzeźby, czyli poszczególne formy terenu układają się pasami. Jest to uwarunkowane budową struktur geologicznych w Polsce oraz zmianami klimatycznymi, jakie doprowadziły do interglacjałów i glacjałów utrzymujących się przez długie lata w przeszłości geologicznej.

Ukształtowanie powierzchni Polski cechuje tzw. pasowy układ rzeźby, czyli poszczególne formy terenu układają się pasami. Jest to uwarunkowane budową struktur geologicznych w Polsce oraz zmianami klimatycznymi, jakie doprowadziły do interglacjałów i glacjałów utrzymujących się przez długie lata w przeszłości geologicznej. Zmiany w ukształtowaniu powierzchni były związane z ruchami górotwórczymi, ruchami izostatycznymi i działalnością lądolodów na obszarze niemal całego kraju. I tak na pojezierzach polskich swoją obecność zaznaczył długotrwały postój lądolodu- stąd znaczne wysokości pojezierzy nad poziomem morza; pas nizin to oddziaływanie czoła lądolodu, zaś tereny górskie- ruchy pionowe i budowa geologiczna skał. Idąc od północy Polski wyróżniamy pasy rzeźby: pas pobrzeży (tereny najniżej położone, między 0-100 metrów nad poziomem morza, a niektóre w depresji- Raczki Elbląskie koło Elbląga to -1,8 m p. p. m.; Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Gdańskie, Pobrzeże Koszalińskie ) pas pojezierzy (różne wysokości względne, miedzy 100 a 200 metrów nad poziomem morza, najwyższe wzniesienie to Wieżyca-329 metrów nad poziom morza; Pojezierze Mazurskie, Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Suwalskie, Pojezierze Pomorskie) pas nizin środkowopolskich (wysokości między 50 a 150 metrów nad poziomem morza; Nizina Mazowiecka, Nizina Wielkopolska, Nizina Śląska) pas wyżyn (zajmuje wysokości między 200-400 metrów nad poziomem morza; Wyżyna Lubelska, Wyżyna Śląska, Wyżyna Małopolska) pas kotlin podkarpackich (wysokości między 150-300 metrów nad poziomem morza; Kotlina Sandomierska, Kotlina Oświęcimska) pas polskich gór (wznoszą się ponad tereny wyżynne, a najwyższy szczyt Polski to Rysy-2499 metrów nad poziomem morza; Karpaty, Sudety, Góry Świętokrzyskie). Rzeźba powierzchni została ukształtowana na skutek sił działających we wnętrzu Ziemi i na zewnątrz, tutaj dla Polski to przede wszystkim działalność lodowca, wiatru erozja rzeczna. Jako główne cechy ukształtowania naszego kraju należy wymienić: lokalizacja terenów górskich tylko w południowej części kraju; zajmują około 2,5% powierzchni Polski występowanie rzeźby polodowcowej na znacznym obszarze Polski- około 80% powierzchni; dla Polski północnej to rzeźba młodoglacjalna, a dla środkowej – rzeźba staroglacjalna równoleżnikowy układ form rzeźby, na przemian wklęsłych i wypukłych nachylenie Polski z kierunku południowo wschodniego na północno-zachodni przewaga terenów nizinnych, do wysokości 300 metrów nad poziom morza-około 90%; średnie wysokości względne dla Polski to 173 metry nad poziom morza. Dokonując podziału form rzeźby wyróżnia się ; formy wklęsłe i wypukłe, naturalne (powstają podczas oddziaływania procesów naturalnych, bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka) i sztuczne (na skutek działania człowieka), mikrorzeźbę (zaliczamy tutaj małe formy, na przykład elementy rzeźby krasowej, erozji wodnej) i makrorzeźbę (znaczne wielkości form). Na terenie Polski były cztery glacjały, przedzielane interglacjałami; najstarsze to zlodowacenie Narwi- interglacjał podlaski, zlodowacenie południowopolskie (Sanu i Nidy)- interglacjał małopolski i ferdynandowski, zlodowacenie środkowopolskie (Odry, Warty)- interglacjał lubawski), zlodowacenie bałtyckie (północnopolskie) ­­- interglacjał Wisły. Stąd obszar Polski posiada wiele form rzeźby polodowcowej. Północna Polska była najdłużej przykryta lądolodem, stąd tutaj spotykamy najwięcej pozostałości obecności lodowca. Obszar ten był w zasięgu zlodowacenia Wisły- najmłodszego, które zakończyło się około 10 tysięcy lat wstecz (rzeźba młodoglacjalna). Polodowcowe formy terenu możemy podzielić następująco, ukształtowane przez lądolód i przez lodowce górskie, spotykane na obszarach górskich. W przypadku lądolodu formy dzielimy na fluwioglacjalne (erozyjne- pradoliny, rynny polodowcowe; akumulacyjne- sandr, ozy, kemy, równiny po jeziorach zastoiskowych) oraz na formy bezpośrednio ukształtowane przez lądolód :morena denna i czołowa, drumliny, głazy narzutowe. Z kolei formy rzeźby lodowców górskich to z działalności akumulacyjnej- morena środkowa, morena boczna, morena czołowa zaś z działalności erozyjnej- żłoby i cyrki polodowcowe, U-kształtne doliny, wygłady lodowcowe. Znając podział form działalności lodowców możemy bez trudu określić rzeźbę terenu dla poszczególnych rejonów Polski. Rzeźba młodoglacjalna na północy Polski to występowanie form wypukłych oraz wklęsłych; w krajobrazie pojezierzy i pobrzeży spotykamy wysoczyzny moreny dennej (zbudowane z glin i piasku, żwirów oraz wszystkich materiałów skalnych naniesionych przez lądolód); za najwyższe wzniesienie podaje się Wieżycę (329 metry nad poziom morza), inne to na przykład Dylewska Góra- 312 metrów nad poziom morza czy Szeskie Wzgórza- 309 metrów nad poziom morza, która powstała na skutek spiętrzania się moreny czołowej. Pozostałe formy wypukłe pojezierzy to: ozy (są to wały piaszczyste o przebiegu podłużnym, utworzone na skutek oddziaływania rzek płynących pod lądolodem) kemy (to wały lub pagórkowate wzniesienia zbudowane z warstw piasków, żwirów, mułów, powstałe zazwyczaj w szczelinach lądolodu) drumliny (to wzgórza piaszczysto- żwirowe, o kształcie wydłużonym, przybierają wysokości od 30-60 metrów, a długość od 100 do 2000 metrów; powstawały w szczelinach gdy lądolód przesuwał się wolno) pagórki morenowe (rozproszone wzniesienia morenowe, liczne na pojezierzach) pola sandrowe (zbudowane z piasków i żwirów, powstają wskutek działalności wód roztopowych na przedpolu lodowca, na przykład sandr Brdy, sandr Augustowski) Z kolei formy wklęsłe rzeźby młodoglacjalnej to: pradoliny (to szeroki doliny, mające zazwyczaj równoleżnikowe ułożenie, powstają na skutek długiego postoju lodowca, spod którego wypływały wody roztopowe i ukształtowały pradolinę) zagłębienia morenowe (to zagłębienia terenu, gdzie materiał morenowy był cieńszy a warstwa lodu gruba) jeziora zastoiskowe (powstały przed czołem lądolodu, gdy klimat się ocieplał to lód topniał, miejsce osadzania się iłów, materiał skalny wykorzystywany w przemyśle ceramicznym) jeziora polodowcowe (bardzo charakterystyczny element krajobrazu Polski północnej, inaczej jeziora subglacjalne; z reguły mają wydłużony i wąski kształt, strome brzegi misy jeziornej, parametry to szerokość kilkaset metrów a długość nawet kilkanaście kilometrów, dla przykładu można wymienić Jezioro Gopło, Jezioro Drawskie, Jezioro Wdzydze, Jezioro Jeziorak, Jezioro Raduńskie) jeziora moreny dennej (powstały na skutek ocieplenia klimatu i wytopienia brył lodowych znajdujących się w osadach moreny dennej; zazwyczaj mają duże powierzchnie i urozmaiconą linię brzegową i dużą głębokość, na przykład: Jezioro Mamry i Jezioro Śniardwy; gdy jeziora zajmują małe powierzchnie to nazywamy je tzw. oczkami polodowcowymi. Poza formami rzeźby mającymi związek z lądolodem w północnej części kraju spotykamy formy powstałe na skutek oddziaływania rzek (wskutek erozji rzek powstają doliny wciosowe, doliny przełomowe; z kolei wskutek procesów akumulacyjnych powstają- delty), oddziaływania wiatru (formy eoliczne to na przykład wydmy), oddziaływania fal morskich (na skutek czego dochodzi do powstania wybrzeży wysokich i wybrzeży niskich; niszcząca działalność morza może prowadzić do powstawania klifów- rejon Rewala, zaś budująca działalność morza prowadzi do powstawania kos i mierzeji- Mierzeja Wiślana). Polska środkowa i południowa to rzeźba staroglacjalna, czyli mająca utwory starsze niż powstałe w okresie czwartorzędu. Formy terenu są zbliżone do tych ze zlodowacenia Wisły, spotykamy tutaj: rozległe pradoliny, formy moreny dennej, moreny czołowej- o mniej wyrazistej formie; także płaskie i rozległe kotliny. Krajobraz staroglacjalny został przekształcony wskutek procesów peryglacjalnych; ocieplanie klimatu i topnienie lodowca powodowało stopniową degradację wysoczyzn morenowych, zaś na terenach bezodpływowych- w zagłębieniach- tworzyły się osady i materiał organiczny. Jako cecha tej rzeźby także wymieniana jest: brak jezior, które uległy zasypaniu, zatorfowieniu, powstawanie licznych meandrów rzecznych; rzeki zazwyczaj płyną wolno i pradolinami- na przykład pradoliną Warszawsko-Berlińską, pradoliną Wieprza i Krzny, pradoliną Wrocławską. Za formy wypukłe rzeźby staroglacjalnej można wymienić: Wał Trzebnick (84 metry nad poziom morza), Wzniesienia Łódzkie czy wzgórza Wysoczyzny Rawskiej (290 metry nad poziom morza). Oddziaływanie lodowca zostawiło pięto także na terenach górskich; za formy rzeźby wysokogórskiej spotykanej w wysokich górach-Tatry i Karkonosze dla Polski- należy podać: kotły lodowcowe, zwane cyrkami lub karami, na przykład Morskie Oko, Czarny Staw pod Rysami mutony (tzw. wygłady lodowcowe, podłoże skalne wyrzeźbione przez lodowiec, spotykane na przykład w Dolinie Pięciu Stawów) głazy narzutowe (eratyki), wycięte z podłoża i dalej transportowane przez lodowiec doliny U-kształtne, mają poprzeczny przekrój jak litera U, spotykane min., w Dolinie Roztoki, Dolinie Kościeliska, Dolinie Chochołowskiej doliny polodowcowe wiszące (jako skutek erozji jęzora lodowcowego, na przykład Wodogrzmoty Mickiewicza zawieszone między Doliną Roztoki i Rybiego Potoku). Polskie góry i wyżyny różnią się miedzy sobą budową geologiczna i rzeźbą; Sudety to góry zrębowe o wysokościach 700-1602 metry nad poziom morza (Śnieżka), o budowie krystalicznej lub fałdowej, z szerokimi kotlinami górskimi - Jeleniogórska i Kłodzka. Grzbiety górskie Sudetów mają charakterystyczne formy- bramy, maczugi czy baszty; w zależności od pasma budującego Sudety jest różna forma rzeźby. Z kolei Przedgórze Sudeckie to ostańce granitowe, na przykład: Masyw Ślęży, Wzgórza Strzegomskie, Wzgórza Strzelińskie. Ciekawa rzeźba wykształciła się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, to ostańce wapienne , a w dolinach rzecznych jary, na przykład Maczuga Herkulesa w Ojcowskim Parku Narodowym. Najniższe góry Polski - Góry Świętokrzyskie mają równoleżnikowy układ pasm górskich (składowych), z najwyższym –Łysogórami-szczyt to Łysica o wysokości 612 metrów nad poziomem morza; dominują tutaj kwarcyty i gołoborza, spotykane tylko w tej części Polski. Wyżyna Lubelska i Kielecko-Sandomierska to pokrywy lessu i głębokie wąwozy, spotykane na przykład w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, Sandomierzu-Wąwóz Królowej Jadwigi, Nałęczowa. Z kolei na Roztoczu występują ostańce skalne i szumy-czyli wodospady. Pasowość rzeźby jest widoczna także w ułożeniu kotlin podkarpackich; Kotlina Sandomierska i Oświęcimska razem tworzą tzw. Bramę Krakowską; spotykamy wysoczyzny, równiny i przełom Wisły. Jako najwyższe góry Polski- Karpaty maja bardzo zróżnicowaną rzeźbę, na co składają się pasma wzniesień poprzecinane dolinami rzecznymi. Pasma Karpat to: Tatry, Pieniny, Beskid Niski, Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Bieszczady, Beskid Średni, Beskid Magurski, Beskid Sądecki, Beskid Wyspowy. Beskidy mają łagodniejsze formy rzeźby, gdyż budowa geologiczna ogranicza szybie procesy wietrzenia. Zostały podzielone na Karpaty Zewnętrzne i Wewnętrzne; spotykamy tutaj rzeźbę krasową-liczne jaskinie, wywierzyska (czyli formy krasu podziemnego i powierzchniowego) oraz typową rzeźbę wysokogórską polodowcowa- jw. Budowa geologiczna Polski wymusiła różnorodność krajobrazów, form rzeźby, a co z tym związane również typy gospodarowania i prowadzonej działalności przez człowieka; także czyniąc Polskę krajem atrakcyjnym pod względem turystycznym, każdy znajdzie dla siebie coś ciekawego. Morze, jeziora, góry- tutaj można odpoczywać na łonie natury bądź też uprawiać sporty zarówno latem, jak i zimą.

Pasowy układ rzeźby Polski. Napisano 14 listopada 2022 annafik. Krajobrazy w naszym kraju są bardzo zróżnicowane. Na północy i w centralnej Polsce dominują obszary nizinne. Na południu wyżyny i góry. Mówimy o pasowym układzie rzeźby Polski. Nazwy wszystkich pasów rzeźby zapamiętywali uczniowie klas V tworząc prace plastyczne. Ukształtowanie powierzchni Polski Powtórzenie Formy terenu; · Formy wypukłe – grzęda, grań, grzbiet, góra, pagórek, wzgórze · Formy wklęsłe - dolina, kotlina, cyrk lodowcowy, żleb Formy ukształtowania powierzchni Formy ukształtowania powierzchni powstały w wyniku jednoczesnego działania różnych procesów rzeźbotwórczych. Wysokość bezwzględna i wysokości względne są podstawą do ich wyróżnienia. Do tych form zaliczamy: niziny, wyżyny, góry, depresje, kryptodepresje. Niziny to obszary wzniesione ponad poziom morza do wysokości 300 m Zależnie od różnic wysokości mogą mieć charakter równin, terenów falistych lub pagórkowatych. Wyżyny wznoszą się powyżej 300 m o małych różnicach wysokości względnych. Mają krajobraz falisty lub pagórkowaty, często również równinny. Góry charakteryzują się dużymi różnicami wysokości względnych (ponad 300 m) oraz znacznym nachyleniem stoków. Depresja – teren lądowy położony poniżej poziomu morza. Kryptodepresja, ukryta depresja to depresja pokryta wodami jeziora, dno jeziora znajduje się poniżej poziomu morza. Cechy ukształtowanie powierzchni Polski: przewaga obszarów nizinnych – obszary położone poniżej 200 m zajmują około 75% powierzchni; a 91% powierzchni nie przekroczyła 300 m średnia wysokość wynosi 173 m 2,5% powierzchni zajmują góry; najniższej położone miejsce znajduje się w pobliżu Raczek Elbląskich – 1,8 m najwyżej położony punkt – Rysy osiągające 2499 m najgłębsza kryptodepresja to dno jeziora Miedwie znajdujące się na głębokości 29 m ; powierzchnia nachylona jest w kierunku północno-zachodnim; pasowy układ form rzeźby terenu – 6 pasów rzeźby o przebiegu równoleżnikowym. Równoleżnikowe pasy rzeźby terenu z N – S Pas pobrzeży (pas obniżeń) – obejmuje obszary nadmorskie o niewielkich wysokościach bezwzględnych z wybrzeżami mierzejewo-zalewowymi i klifowymi. Teren lekko falisty z jeziorami przybrzeżnymi, z równinami aluwialnymi, powstałymi w wyniku akumulacji osadów rzecznych Wisły i Odry. Pas pojezierzy (pas wyniesień) – zróżnicowany krajobraz ukształtował lądolód. Występują tu liczne wzgórza morenowe oraz jeziora, w tym największe - Śniardwy i najgłębsze – Hańcza. Pas nizin środkowopolskich (pas obniżeń) – obejmuje płaski obszar, położony na wysokościach nieprzekraczających 300 m o rzeźbie staro glacjalnej. Charakterystycznymi elementami tego pasa to: szerokie, płaskie pradoliny oraz rozległe równiny z rzadko występującymi wzniesieniami. Nizina Wielkopolska Nizina Śląska Pas wyżyn (pas wyniesień) – obszar położony powyżej 300 m , charakteryzujący się małym zróżnicowaniem wysokości względnych. Bardzo zróżnicowany pod względem budowy geologicznej i rzeźby terenu. Pas kotlin podkarpackich (pas obniżeń) - stanowi naturalne obniżenie miedzy wyżynami a Karpatami. Jest to zapadlisko powstałe podczas orogenezy alpejskiej. Dominują tu rozległe płaskowyże, równiny i szerokie doliny. San / Dwernik/ Pas gór (pas wyniesień) – obszar ten cechują duże wysokości względne. Pas ten obejmuje Sudety i Karpaty oddzielone Bramą Morawską. Karpaty reprezentują różne typy krajobrazu: wysokogórski z ostrymi grzbietami i stromymi stokami w Tatrach oraz z rozległymi grzbietami porośniętymi lasami i licznymi formami skałkowymi w Beskidach i Pieninach. Sudety o góry zrębowe o licznych kopulastych wzniesieniach i znacznych płaskowyżach. Ćwiczenia Dopasuj poniższe nazwy obiektów geograficznych do odpowiedniego pasa rzeźby terenu. Śniardwy; Żuławy Wiślane; Roztocze; Łysogóry; Brama Krakowska; Karkonosze; Nizina Szczecińska; Wieżyca; Mierzeja Łebska; Babia Góra; Bieszczady; Kotlina Kłodzka; Kotlina Oświęcimska MATERIAŁY DODATKOWE

Mapa. 23 lis 2019 admin Aktualności, Blog, Geografia, Geografia Krajobrazy Polski – PASY RZEŹBY TERENU W POLSCE; Krajobraz – pasy rzeźby terenu w Polsce RY2PYt8.